در دنیای امروز که علم، فناوری و نوآوری نقش کلیدی در پیشرفت و توسعه جوامع ایفا میکنند، تعیین اولویتهای پژوهشی در سطح ملی امری ضروری است. این امر به کشورها کمک میکند تا منابع و سرمایه خود را به طور هدفمند در حوزههای تحقیقاتی که بیشترین بازده را دارند، متمرکز کنند و از این طریق به حل چالشهای اساسی خود بپردازند.
گزارش حاضر که توسط شورای عالی عتف تدوین شده است، به ارائه اولویتهای پژوهش و فناوری کشور برای بازه زمانی 1407 تا 1403 میپردازد. این اولویتها در دو دسته کلی “حل چالشهای جاری کشور” و “کلانروندها” دستهبندی شدهاند.
در بخش اول، 33 ابرچالش، 167 چالش و 478 محور پژوهش علم و فناوری در 10 کمیسیون تخصصی شورای عالی عتف شناسایی شدهاند. این چالشها طیف وسیعی از مسائل و مشکلات کشور را در بر میگیرند، از جمله مسائل اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، امنیتی، زیستمحیطی و … . برای هر یک از این چالشها، تعدادی محور پژوهشی پیشنهاد شده است که میتواند بهعنوان راهنمایی برای انجام تحقیقات در این حوزهها مورداستفاده قرار گیرد.
در بخش دوم، 52 کلانروند و 141 محور پژوهشی شناسایی شدهاند. این کلانروندها به روندهای بلندمدت و تحولات کلیدی در حوزه علم و فناوری در سطح جهانی و ملی اشاره دارند. محورهای پژوهشی مرتبط با این کلانروندها به دنبال آن هستند تا به کشور در درک و آمادگی برای این تحولات کمک کنند و از فرصتهای جدیدی که این تحولات به وجود میآورند، بهرهبرداری کنند.
برای تدوین این اولویتها، از روشهای مختلفی از جمله بررسی اسناد بالادستی، نظرسنجی از دستگاههای اجرایی و نهادهای مختلف و همچنین نظرسنجی از خبرگان استفاده شده است. این فرایند بهمنظور اطمینان از اینکه اولویتهای تعیین شده جامع، معتبر و مرتبط با نیازهای واقعی کشور باشند، بادقت و ظرافت انجام شده است.
گزارش اولویتهای پژوهش و فناوری کشور میتواند بهعنوان یک مرجع ارزشمند برای برنامهریزان، سیاستگذاران، پژوهشگران و سایر ذینفعان در حوزه علم و فناوری مورداستفاده قرار گیرد. این گزارش میتواند به هدایت سرمایهگذاریها در تحقیقات، تقویت همکاریهای بینبخشی و ارتقای جایگاه ایران در عرصه علم و فناوری در سطح جهانی کمک کند.
علاوه بر این، این گزارش میتواند بهعنوان ابزاری برای ارتقای آگاهی عمومی از اهمیت علم و فناوری و نقش آن در توسعه کشور مورداستفاده قرار گیرد. با افزایش آگاهی عمومی، میتوان مشارکت مردم در فعالیتهای علمی و فناوری را تشویق کرد و زمینه را برای نوآوری و خلاقیت بیشتر فراهم کرد.
در نهایت، باید توجه داشت که اولویتهای پژوهش و فناوری کشور باید به طور مستمر مورد بازنگری و بهروزرسانی قرار گیرند. این امر بهمنظور انطباق این اولویتها با تحولات جدید در عرصه علم و فناوری و همچنین نیازهای در حال تغییر کشور ضروری است.
امید است که گزارش حاضر گامی مهم در جهت ارتقای جایگاه علم و فناوری در ایران و کمک به حل چالشهای اساسی کشور باشد.